*
Türkçe'den farklı olarak, Zazaca'da 4 ayrı harf daha var. (Zazaca'da 4 farklı ses var)
Bunların üçü sessiz = q, w, x .
Biri sesli = é
Türkçe'de olmayan Zazaca sessiz harfleri kelimeler içinde görelim :
Q q ( Biz, Türkçe'de de "kar yağdı" demeyiz. "qar yağdı" deriz.
Qorr : bacak
Qey : neden
qeleme : kalem
qarnaene : kızdırmak(kudurtmak)
qewxa : kavga
qılancık//qılancıke : saksağan (erkeği/dişisi olanlar için)
qese : kelime
qolınd : kalın
qatır/qatıre : katır (erkeği/dişisi olanlar için)
qeyde : kaide
qor : bacak
qoré to: senin bacağın
qorê ho: kendi bacağı
qese: kelime
qesa: söz
qeseykerdene: konuşmak
qız : Küçük
laco qız: küçük oğlan
Qatıre : Katır
qéy :neden/niçin
Çıqa : ne kadar
Çıqa ke: her ne kadar (da)
qeyde: kaide
Rınd(iyi) qayté ho(kendi) be : Kendine iyi bak
W w (ağzın tümü ile dil kullanılmadan)
Ware : yayla
Werd : yemek
Welat : yurt, vatan
Wendene : okumak
W w
Wae : bacı
Wele : toprak/kül
Werd : yemek
Werdene :yemek yemek
Wastene : istemek
Wendene :okumak
Wedardaene : saklamak
Wereza : yegen(dayıya göre)
Werezaê(yegenim) mı(benim) sono(gider) mekteb(okul):
Ewro : bugün
Dewıji(köylüler) şiyê(gitmişler) ware(yayla-) :
Wae, qayté bıraê xo kena: Kız, erkek kardeşine bakıyor.
Domani warway kaykenê: Çocuklar yalın ayak oynarlar
wele wené : toprak yerler
Wela adıri : ateş külü
Wela hardi : toprak
Weşie : sağlık
Ma(biz) weşiasağlığını) to(senin) wazeme(isteriz) :
Bımane weşie de: Sağlıcakla kalın
wext : vakit
béwext : vakitsiz
X x
Xort : genç(erkek)
Xırt : cesur
Xal : dayı
Xapıtene : kandırmak
X x
Xal : dayı
Xınami : dünür
Xırave :bozuk
Xas : ipek, asil
Xatır : hatır
Xafıke : zar, sıvıların üzerindeki ince tabaka, kaymak
Xafıka seré sıti : süt kaymağı
Xılıke : ortası şişkin derin tencere
Xete : hat, evlek
Xırxe : elle tutulabilir, bir veya bir kaç kiloluk taş
Xalé mı : benim dayım
ewro:
çé: ev
yéno çé ma: geliyor bizim eve
Xalcêniya mı : dayımın karısı
Xeta kerdene : hata yapmak
Xeta mı çina : benim hatam yok
Ma bé xetayime :biz hatasızız
Xalıka mı : teyzem
Domoné xalıka: teyzemin çocukları
Xase : doğrusui iyisi
Xase kerdene : doğrusunu yapmak
To xase kerda : sen iyi yapmışsın
Xoz//xoze : domuz/domuz
Xud : bilinç
Béxud : bilinçsiz
Xızır : Hızır
Xort : genç
Xırt : cesur
Xori : derin
Xav : gevşek,
Xaw : kav, mantar kavı(kuruyus, oamuklaşması)
Xaxud--(bir yapı ya da dayanağın) : eğreti, gevşek, güvensiz, dayanıksız
Xusk : kırağı
Xojiv : mutlu, kutlu
Buxuz : kin
*
VENGINA KE TIRKİ DE ÇİNA: (É é)
Éndi : artık
Éy : o(geçmiş zaman- nesne alan fiillerle kullanılır)
É : onlar
Çé : ev
Béveng : sessiz
Kémi : eksik
yéno : gelir
derdé ma : derdimiz bizim
yé to : seninkisi
béwext : zamansız
téy : birlikte
éy wend : o okudu(erkek)
éy ard : o getirdi(er)
éndi bé : artık gel
bévengın : sessiz (olan)
béçhare : çaresiz
béderman : dermansız
bézar : bıkkın
béxud : şuursuz, bilinçsiz
Béçhıke : parmak
Çé : ev
Çéneke : kız
Cénike : kadın :
Dés : duvar
Şér : aslan
Wéy : vay
Kıtavê mı çino : kitabim yok
mérdé ho :koca (sı) kendi
Çê ma bizim evimiz
Koê Sulvışi, Çéle ra berzo: Sulvıs Dağı, Çéle 'den yüksektir.
Koé Bağıre tayna berzo: Bağır Dağı daha çok yüksektir.
Koé ma : dağ bizim
tayna berzo : daha yüksektir
Waé ma : bacılarımız bizim
Maé ma : analarımız bizim
Bıraé ma : kardeşlerimiz bizim
24 Mart 2010 Çarşamba
RIND KE SIMA ESTÊ
*
Çı rınd ke, sıma wes u war, riyé dina deré
Jiar u diyaré Désımi coru sıma céra nékeré
Wastena sıma gore vé, çı ke sıma ré xéré
Ver, péyé sıma pır vo, motaz mevé çiyé ré
Çıqa ke heme kes, horé weşie ho rameno
Çı liyaqé ho bıvéno, her keşi ré ki véneno
Rınd u rast weşie ra cor thowa nézoneno
Jüyo ke qimeté weşie zono, xase keno
Rınd ke na dina sero ma zuvini véneme
Tayna rındo, ma ke qimeté weşie zoneme
Ma zerré ra, weşia pil u qızé sıma wazeme
Sıma ra xevera xére gurete, ma zof sa beme
Bıramé weşiye, tımutım bımané weşiye de
Qimeté weşiya ho bızoné sıma, her çira zéde
Heskerdoğé sıma kémi mevé, sıma dorme de
Kami zof wazena, sıma tım bıvéne ho lewe de
Torné Thuji
Çı rınd ke, sıma wes u war, riyé dina deré
Jiar u diyaré Désımi coru sıma céra nékeré
Wastena sıma gore vé, çı ke sıma ré xéré
Ver, péyé sıma pır vo, motaz mevé çiyé ré
Çıqa ke heme kes, horé weşie ho rameno
Çı liyaqé ho bıvéno, her keşi ré ki véneno
Rınd u rast weşie ra cor thowa nézoneno
Jüyo ke qimeté weşie zono, xase keno
Rınd ke na dina sero ma zuvini véneme
Tayna rındo, ma ke qimeté weşie zoneme
Ma zerré ra, weşia pil u qızé sıma wazeme
Sıma ra xevera xére gurete, ma zof sa beme
Bıramé weşiye, tımutım bımané weşiye de
Qimeté weşiya ho bızoné sıma, her çira zéde
Heskerdoğé sıma kémi mevé, sıma dorme de
Kami zof wazena, sıma tım bıvéne ho lewe de
Torné Thuji
2 Mart 2010 Salı
ZAZACA OKUMA- YAZMA DERSLERi- 003
*
Zazaca’da kelimelerin cinsiyeti var(eril-dişil)
Türkçe gibi okuyun!
---Zazaca - - - - Türkçe
....nér____: eril // erkek
...may____: dişil // dişi
- - Adır - -(nér) - - - ateş
- - ostor- -(nér)- - - at (eril) ==> ostore //mayine: - - - kısrak(dişil)
- - bıze- - (may)- - - keçi
- - Piyaz –(nér)- - - soğan
- - Dest- -(nér)- - - - El
- - ron - --(nér)- - - yağ
- - Fek - - (nér)- - - ağız
- - sane- -(nér) - -- tarak
- - - ga - -(nér) - - - öküz
- - Şilane-(may) - - - kuşburnu
- - hes - -(nér) - -- - Ayı (eril)
- - tüye- -(may) - - - dut
- - jüye- -(may) - - - bir/biri(bayan) ju-(nér) –bir//biri(adam)
- - uşire- -(may) - - - çubuk
- - kerge—(may)- - - tavuk
- - -vore – (may)- - - kar
- - -Lüye –(may) - - - tilki lü-(nér)
- -Yemis –(sıxlet) - - - yemiş
- -manga-(may) -- - - inek
- - zur - - (zur) -- - - - yalan
- - Nare –(may) - - - - nar
Eve zoné ma : Bizim dilimiz ile... Karşılarına Türkçesi
geniş zamanı, şimdiki gibi kullanıyoruz, genelde...
Ez bervenu : ben ağlarım- - - - - - ez: ben
Tı huyena : Sen gülersin - - - - - - tı: sen
O huyeno : O güler (eril)- - - - - o : o (erkek//eril)
A nusnena : O yazar(dişil)- - - - - a : o (bayan//dişil)
Ma zoneme : Biz biliriz. -- - - - - ma: biz
Sıma wanené: Siz okursunuz.- - - - - sıma: siz
Ê yéné : onlar gelir. - - - - - - - é : onlar
Ni qesu bıwanéTırki ra bınusné! //Bu sözleri oku, Türkçesini yazın!
Manga yéna dıtene : İnek sağılır.
Lüye kerge werda : Tilki tavuğu yémiş.
Duri ra veng yeno : Uzaktan ses gelir.
Adır dest vésneno : Ateş el yakar.
Ewro şiliye vorena : Bugün yağmur yağar.
(Bugün yağmur yağacak anlamında)
Zazaca’da kelimelerin cinsiyeti var(eril-dişil)
Türkçe gibi okuyun!
---Zazaca - - - - Türkçe
....nér____: eril // erkek
...may____: dişil // dişi
- - Adır - -(nér) - - - ateş
- - ostor- -(nér)- - - at (eril) ==> ostore //mayine: - - - kısrak(dişil)
- - bıze- - (may)- - - keçi
- - Piyaz –(nér)- - - soğan
- - Dest- -(nér)- - - - El
- - ron - --(nér)- - - yağ
- - Fek - - (nér)- - - ağız
- - sane- -(nér) - -- tarak
- - - ga - -(nér) - - - öküz
- - Şilane-(may) - - - kuşburnu
- - hes - -(nér) - -- - Ayı (eril)
- - tüye- -(may) - - - dut
- - jüye- -(may) - - - bir/biri(bayan) ju-(nér) –bir//biri(adam)
- - uşire- -(may) - - - çubuk
- - kerge—(may)- - - tavuk
- - -vore – (may)- - - kar
- - -Lüye –(may) - - - tilki lü-(nér)
- -Yemis –(sıxlet) - - - yemiş
- -manga-(may) -- - - inek
- - zur - - (zur) -- - - - yalan
- - Nare –(may) - - - - nar
Eve zoné ma : Bizim dilimiz ile... Karşılarına Türkçesi
geniş zamanı, şimdiki gibi kullanıyoruz, genelde...
Ez bervenu : ben ağlarım- - - - - - ez: ben
Tı huyena : Sen gülersin - - - - - - tı: sen
O huyeno : O güler (eril)- - - - - o : o (erkek//eril)
A nusnena : O yazar(dişil)- - - - - a : o (bayan//dişil)
Ma zoneme : Biz biliriz. -- - - - - ma: biz
Sıma wanené: Siz okursunuz.- - - - - sıma: siz
Ê yéné : onlar gelir. - - - - - - - é : onlar
Ni qesu bıwanéTırki ra bınusné! //Bu sözleri oku, Türkçesini yazın!
Manga yéna dıtene : İnek sağılır.
Lüye kerge werda : Tilki tavuğu yémiş.
Duri ra veng yeno : Uzaktan ses gelir.
Adır dest vésneno : Ateş el yakar.
Ewro şiliye vorena : Bugün yağmur yağar.
(Bugün yağmur yağacak anlamında)
1 Mart 2010 Pazartesi
ZAZACA OKUMA-YAZMA DERSLERi- 002
-*-
Ama Zazaca'da bazı sessiz harfler; dil ucu ve ağzın ön tarafı ile söylenir.
Erzurum ve Kars yöresi insanlarımız bu seslere pek yabancı sayılmazlar.
Bu durum için, elbette ki harf koymaya gerek yoktur. Ama sesin doğru telafuzu için, o sessizin önüne "h" harfini koymakta fayda gördük...
Bu sessizlerden "ch ve çh" yi dil ucu ile söyleriz... "kh, ph, th" yi ağzın ön tarafı ile ve yumuşatarak telafuz ederiz... Bu bir ayrıntıdır. Şimdilik fazla takılmamak gerekir. ileride bu konuda açıklama yapacağım.
Zazaca ile Türkçe' de 21 sessiz aynıdır...
Bu 21 sessizi örneklerde görelim, okuyalım.
Kelime içinde:
Harf - - - -Zazaca - - - - - Türkçe
- Bb - - - - - bıze - - - - - - keçi
- Cc - - - - - cênike- - - - -- kadın
- Çç - - - - - çêneke - - - - - Kız
- Dd - - - - - dest - - - - -- el
- Ff - - - - - fek - - - - - - ağız
- Gg - - - - - ga - - - - - - - öküz
- Ğğ - - - - - ğezale - - - - - ceylan
- Hh - - - - - Héga - - - - - -- Tarla
- Jj - - - - - jil - - - - - - - filiz
- Kk - - - - - kerge - - - - - - tavuk
- Ll - - - - - Lüye - - - - - - tilki
- Mm - - - - - merre - - - - - fare
- Nn - - - - - nun/non - - - - - ekmek
- Pp - - - - - pısınge - - - - - kedi
- Rr - - - - - ron - - - - - - yağ
- Ss - - - - - sole - - - - - - tuz
- Şş - - - - - şir - - - - - - Sarmısak/şir
- Tt - - - - - tüye - - - - - - dut
- Vv - - - - - veng - - - - - - ses
- Yy - - - - - yêne - - - - - - Cuma
- Zz - - - - - Zengen - - - - - - kazma
7 SESLi DE AYNI...
"é" sesi de "e" nin dar ve damaktan söylenmesidir.
//"Kedi" kelmesindeki "e" sesi gibi...
-Zazaca ve Türkçe'deki ortak 7 sesliyi kelime içinde görelim, okuyalım...
Harf - - - - - - Zazaca - - - - - Türkçe
-A a - - - - - - asme - - - - - - ay
-E e - - - - - - eskıze - - - - - Kuru üzüm
-I ı - - - - - -- sodır -- - - - - Sabah
-İ i - - - - - - - ita - - - - - -- bura
-O o - - - - - -- ostor - - - - -- at
-U u - - - - - - Usar - - - - - - bahar
-Ü ü - - - - - - Lüye - - - - - - tilki
Türkçe'de olduğu gibi oku!
Ama Zazaca'da bazı sessiz harfler; dil ucu ve ağzın ön tarafı ile söylenir.
Erzurum ve Kars yöresi insanlarımız bu seslere pek yabancı sayılmazlar.
Bu durum için, elbette ki harf koymaya gerek yoktur. Ama sesin doğru telafuzu için, o sessizin önüne "h" harfini koymakta fayda gördük...
Bu sessizlerden "ch ve çh" yi dil ucu ile söyleriz... "kh, ph, th" yi ağzın ön tarafı ile ve yumuşatarak telafuz ederiz... Bu bir ayrıntıdır. Şimdilik fazla takılmamak gerekir. ileride bu konuda açıklama yapacağım.
Zazaca ile Türkçe' de 21 sessiz aynıdır...
Bu 21 sessizi örneklerde görelim, okuyalım.
Kelime içinde:
Harf - - - -Zazaca - - - - - Türkçe
- Bb - - - - - bıze - - - - - - keçi
- Cc - - - - - cênike- - - - -- kadın
- Çç - - - - - çêneke - - - - - Kız
- Dd - - - - - dest - - - - -- el
- Ff - - - - - fek - - - - - - ağız
- Gg - - - - - ga - - - - - - - öküz
- Ğğ - - - - - ğezale - - - - - ceylan
- Hh - - - - - Héga - - - - - -- Tarla
- Jj - - - - - jil - - - - - - - filiz
- Kk - - - - - kerge - - - - - - tavuk
- Ll - - - - - Lüye - - - - - - tilki
- Mm - - - - - merre - - - - - fare
- Nn - - - - - nun/non - - - - - ekmek
- Pp - - - - - pısınge - - - - - kedi
- Rr - - - - - ron - - - - - - yağ
- Ss - - - - - sole - - - - - - tuz
- Şş - - - - - şir - - - - - - Sarmısak/şir
- Tt - - - - - tüye - - - - - - dut
- Vv - - - - - veng - - - - - - ses
- Yy - - - - - yêne - - - - - - Cuma
- Zz - - - - - Zengen - - - - - - kazma
7 SESLi DE AYNI...
"é" sesi de "e" nin dar ve damaktan söylenmesidir.
//"Kedi" kelmesindeki "e" sesi gibi...
-Zazaca ve Türkçe'deki ortak 7 sesliyi kelime içinde görelim, okuyalım...
Harf - - - - - - Zazaca - - - - - Türkçe
-A a - - - - - - asme - - - - - - ay
-E e - - - - - - eskıze - - - - - Kuru üzüm
-I ı - - - - - -- sodır -- - - - - Sabah
-İ i - - - - - - - ita - - - - - -- bura
-O o - - - - - -- ostor - - - - -- at
-U u - - - - - - Usar - - - - - - bahar
-Ü ü - - - - - - Lüye - - - - - - tilki
Türkçe'de olduğu gibi oku!
ZAZACA OKMA- YAZMA DERSLERi- 001
Zazaki - Dımılki- Kırmancki de ALFABE
Zazaca Alfabe, Türkçe Alfabe ile fazlaca fark etmez. Rahatlıkla öğrenilebilir.
Zazaca Bilmeyenler için Zazaca Dersleri
Türkçe Alfabe de 29 harf vardır...
Bu 29 harfin, 28'i Zazaca'da da aynıdırlar. Ses ve yazılış fark etmez...
Zazac'nın Türkçe'den farkı; 1 sesli harf, 3 de sesiz harfin fazlalığıdır...
Bu 4 farklı harfle birlikte, Zazaca Alfabe; 32 harften oluşur. Yani 32 harf içerir...
Zazaca Alfabede şu 32 harf vardır.
a, b, c, ç, d, e, ê, f, g, ğ, h, ı, i, j, k, l, m, n, o, p, q, r, s, ş, t, u, ü, v, w, x, y, z
Bunlardan 28 harf, Türkçe Alfabe'de de vardır. Bunlar:
a, b, c, ç, d, e, f, g, ğ, h, ı, i, j, k, l, m, n, o, p, r, s, ş, t, u, ü, v, y, z
Türkçe Alfabeden 29 harfi tanırız. Bunlardan 21'i sessiz. Bu 21 sessizin hepisi; Zazaca Alfabe'de de aynen vardırlar.
Zazaca ile Türkçe arasında, farklı 3 sessiz harf “ q, w, x “ dır.
Q, W, X
8 sesli harften 7 tanesi Zazaca'da da vardırlar.
Türkçe Alfabe'deki bir sesli, Zazaca' da yer almaz.
Bu sesli harf ( Ö ö )’ dür.
Zazaca'da da(Ê é) seslisi vardır. "é" sesi; "e" nin dar ve damaktan söylenmesidir.
"Kedi" kelmesindeki "e" sesi gibi...
HERFÊ ZAZAKİYÊ KE ALFABÊ TIRKİ DE ÇİNÊ
(Türkçe’de olmayan, Zazaca’da olan harfler)
Zazaca'da Türkçe'den farklı olarak 4 harf(ses) “ê, q, w, x “ var.
Zazaca Alfabe, Türkçe Alfabe ile fazlaca fark etmez. Rahatlıkla öğrenilebilir.
Zazaca Bilmeyenler için Zazaca Dersleri
Türkçe Alfabe de 29 harf vardır...
Bu 29 harfin, 28'i Zazaca'da da aynıdırlar. Ses ve yazılış fark etmez...
Zazac'nın Türkçe'den farkı; 1 sesli harf, 3 de sesiz harfin fazlalığıdır...
Bu 4 farklı harfle birlikte, Zazaca Alfabe; 32 harften oluşur. Yani 32 harf içerir...
Zazaca Alfabede şu 32 harf vardır.
a, b, c, ç, d, e, ê, f, g, ğ, h, ı, i, j, k, l, m, n, o, p, q, r, s, ş, t, u, ü, v, w, x, y, z
Bunlardan 28 harf, Türkçe Alfabe'de de vardır. Bunlar:
a, b, c, ç, d, e, f, g, ğ, h, ı, i, j, k, l, m, n, o, p, r, s, ş, t, u, ü, v, y, z
Türkçe Alfabeden 29 harfi tanırız. Bunlardan 21'i sessiz. Bu 21 sessizin hepisi; Zazaca Alfabe'de de aynen vardırlar.
Zazaca ile Türkçe arasında, farklı 3 sessiz harf “ q, w, x “ dır.
Q, W, X
8 sesli harften 7 tanesi Zazaca'da da vardırlar.
Türkçe Alfabe'deki bir sesli, Zazaca' da yer almaz.
Bu sesli harf ( Ö ö )’ dür.
Zazaca'da da(Ê é) seslisi vardır. "é" sesi; "e" nin dar ve damaktan söylenmesidir.
"Kedi" kelmesindeki "e" sesi gibi...
HERFÊ ZAZAKİYÊ KE ALFABÊ TIRKİ DE ÇİNÊ
(Türkçe’de olmayan, Zazaca’da olan harfler)
Zazaca'da Türkçe'den farklı olarak 4 harf(ses) “ê, q, w, x “ var.
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)